Hrútsfjallstindar

Þorsteinn, sem er uppalinn í Svínafelli við rætur fjallsins, hafði samband við Sigga en hann langaði að kanna svæðið sem hann hafði dreymt árum saman um að klífa. Þegar litið er til himins við Svínafell má sjá landsins hæstu tinda; Hrútsfjallstinda og Hvannadalshnjúk gnæfa tignarlega yfir bænum. Fjölskylda Þorsteins hefur áratugum saman stundað smalamennsku í dalnum sem er umlukinn jöklum en með þessari fjallgöngu gafst tækifæri til að sjá útsýnið af hæsta tindinum.

Fjöllin voru einfaldlega hluti tilverunnar í barnæsku Þorsteins. Það var ekki fyrr en hann fluttist til Reykjavíkur að hann áttaði sig á stórbrotnu landslagi heimahaganna og núna notar hann hvert tækifæri til þess að ferðast um og kanna jökulinn. Hæstu tindana átti hann þó enn eftir ókannaða.

Siggi fór yfir fjallgönguna með okkur og lýsti göngu hópsins upp á tindinn.

„Fyrr á þessu ári hafði Þorsteinn samband við mig um mögulega ferð á Hrútsfjallstinda. Hrútsfjallstindar rísa upp úr Vatnajökli, á milli Svínafellsjökuls og Skaftafellsjökuls, og ná hæst um 1.875 m hæð. Jöklarnir eru stórkostlegir og af þeim er ein fallegasta fjallasýn Íslands.

Ég var spenntur fyrir nýju ævintýri og stakk því upp á að fara suðurhlíð tindsins en hún er skemmtilegri og meira klifur. Fyrir nokkrum árum fór ég þessa sömu leið og hafði því einhverja hugmynd um hvernig verkefni þetta yrði. Í fyrri ferðinni lentum við í mjög þungu færi í uppganginum, blautum snjó sem við sukkum ofan í upp að hnjám, sem breyttist svo í mikið púður sem náði okkur upp að mitti. Sá leiðangur endaði í 22 tíma ferðalagi í mjög krefjandi aðstæðum sem kenndi mér að vanmeta alls ekki suðurhlíð Hrútsfjallstinda.

Til að klára svona verkefni á þremur dögum og gera það vel, þarf að fá stöðugan veðurglugga og góðar aðstæður fyrir klifur. Þegar ferðast er með mikinn búnað í fjallshlíðum getur margt haft áhrif á ferðahraðann. Taka þarf tillit til steinhruns sem fer af stað þegar sólin hitar laust berg og íshruns sem getur leitt til snjóflóðs. Það er því að mörgu að huga. Snjórinn þarf bæði að vera stöðugur, svo snjóflóðahætta sé í lágmarki, og nógu góður til þess að hylja sprungur á leiðinni. Á brattasta hluta hlíðarinnar þarf ísinn að vera vel klífanlegur og snjórinn góður svo hægt sé að ferðast með mikla þyngd án þess að örmagnast. Mikilvægasti þátturinn er þó sá mannlegi. Það að vera með samstilltan hóp sem getur brugðist við aðstæðum fljótt og örugglega, stillt sig saman í öruggt og skemmtilegt ferðalag og tekið tíma í myndatöku er ekki sjálfsagt - en í þetta sinn small þetta.

Ég hafði frétt af góðum aðstæðum á Vatnajökli í byrjun maí og sá að það var góður veðurgluggi framundan. Svona góðan glugga var ekki hægt að láta framhjá sér fara og með tveggja daga fyrirvara ákváðum við að ráðast á hlíðina.

Enn voru nokkrir óvissuþættir um hvar bestu aðstæður til klifurs í hlíðinni væru og hvernig snjóalög yrðu. Mesta óvissan var samt hvernig við ætluðum að komast inn að Hrútsfjalli yfir Svínafellsjökul. Í síðustu ferð minni var fært inn á Svínafellsjökul við Hafrafell en sú leið var ekki lengur fær sökum þess hve mikið jökullinn hefur hopað síðustu ár. Þar sem Þorsteinn hafði smalað á svæðinu fyrr á árinu lagði hann til að við færum inn á jökulinn við Svínafell. Þessar upplýsingar yrðu að duga til þess að fara af stað en framhaldið þurfti að vera sveigjanlegt eftir aðstæðum á jöklinum.

Mánudagsmorguninn 27. apríl klukkan sjö hittumst við fullir tilhlökkunar og fórum yfir áætlunina. Ráðgert var að byrja að ganga samdægurs og reyna að komast á Hafrafell í 800 m hæð og verja fyrstu nóttinni þar. Með því ættum við að vera í skotlínu við toppinn og geta svo tjaldað seinni nóttina við Vesturtind og farið þaðan niður á þriðja degi í rólegheitum.

Í ökuferð okkar inn í Skaftafell stoppuðum við í vegkanti og skoðuðum aðstæður til fjalla. Þetta er eitt fallegasta útsýni frá vegi á Íslandi og það var ekki verra að við sáum glöggt bæði snjóalög og aðstæður til göngu sem gáfu okkur grænt ljós á að halda förinni áfram. Þá gátum við ákveðið hvaða leið við ætluðum að reyna við. Áætlunin var að leggja af stað klukkan tvö eftir hádegi og ganga næstu sex tímana.  

Við hófum gönguna meðfram Svínafelli. Bakpokarnir voru heldur þungir en okkur gekk vel að þræða hlíðarnar. Við komumst inn á jökul með því að gefa okkur smá tíma í að athuga leiðina. Þetta var stór óvissuþáttur hjá okkur í ferðinni þar sem við vorum ekki með nákvæmar upplýsingar um hvar eða hvort þessi leið væri ennþá fær vegna landsigs sem hafði átt sér stað.

Þegar við komum inn á Svínafellsjökul var hann þakinn snjó. Þar sem ómögulegt var að greina hættur á skriðjöklinum var ekkert annað í stöðunni en að henda okkur í línu til öryggis. Við vorum á eftir tímaplani og pokarnir farnir að síga í, eftir aðeins fjögurra klukkustunda ferð.

Að komast inn að rótum Hrútsfjalls var ákveðinn sigur. Við ákváðum að halda upp í hlíðarnar og reyna að koma okkur vel fyrir til að geta átt möguleika á að komast upp þröngt og bratt gil í suðurhlíðinni. Þar er hætta á steinhruni ef sólin skín og ekki öruggt að ferðast upp. Við vorum að byrja uppgöngu mjög seint á mánudeginum og sólbráð skapaði mjög þungan snjó að ganga í. Við örkuðum upp hrygginn og sporuðum upp að hnjám. Okkur gekk mjög hægt að ferðast með þunga pokana en settum okkur markmið að komast í 700 m hæð til þess að geta sett upp tjaldbúðir á hryggnum. Það var öruggara að tjalda þar vegna mögulegs snjó- og steinhruns. Þar gátum við einnig athugað leiðina fyrir næsta dag áður en það færi að rökkva og gert áætlun út frá því.

Þegar við komum í næturstað vorum við nokkuð þreyttir enda hafði dagurinn verið langur. Við tjölduðum á alveg mögnuðum stað, byrjuðum að bræða snjó, setja upp tjaldbúðir og koma okkur fyrir. Þegar við byrjuðum að bræða snjóinn kom í ljós að bensínbrennarinn virkaði ekki. Svo virtist sem pumpan hefði skaddast á leiðinni. Við reyndum hvað við gátum að ná honum í gagnið enda þurftum við að bræða tíu lítra af vatni og gasið virkaði mjög hægt í næturkuldanum. Að lokum náðum við honum ekki í gang, sama hvað við reyndum. Sem betur fer vorum við þó með aukabúnað, annars hefðum við þurft að snúa við og hætta við leiðangurinn. Það tók okkur þrjár klukkustundir að bræða snjóinn; klukkan var orðin eitt eftir miðnætti þegar við gátum loks farið að hvíla okkur.

Þungar aðstæður morgunsins og umframhvíldin kom okkur í kapp við tímann.

Gangan upp brattar hlíðar Hrútsfjalls varð að vera hröð til að tryggja okkur fyrir steinhruni. Smágrjót og klaki tóku að hrynja svo við þurftum að haska okkur þennan spotta. Þetta tók verulega á hópinn og ekki virtust pokarnir léttast. Við sluppum við steinhrunið en okkur gekk hægt upp.

Það var skýrt að ef við gætum ekki verið á undan sólinni þyrftum við að snúa við. Annað væri áhætta sem ekki væri réttlætanlegt að taka. Við komum okkur fyrir á öruggum stað þar sem mátti sjá leiðina sem upphaflega hafði verið áætluð. Gríðarstór grýlukerti skreyttu klettavegginn og of mikil áhætta var að reyna við þá leið. Við gætum ekki skýlt okkur frá íshruni ef sólin næði á ísinn.

Benjamin kom þá auga á ísfoss uppi á hrygg. Hann var um 50 m hár en ísinn leit mjög vel út og var í góðu skjóli frá mögulegu hruni. Við ákváðum að láta slag standa.

Ég kom okkur fyrir á öruggum stað undir ísfossinum og breytti línunni okkar fyrir spannaklifur. Ég leiddi og hóf klifið upp fossinn. Þegar upp var komið setti ég upp tryggingakerfi og þeir klifruðu á eftir meðan ég tryggði upp. Klifrið var virkilega skemmtilegt og á mjög góðum ís og við komumst upp á hrygg án vandkvæða. Þar nærðum við okkur vel og nutum frábærs útsýnis. Þorsteinn trúði okkur fyrir því að hann hefði hugsað með sér áður en ísklifrið hófst hvað í ósköpunum hann væri að gera þarna hangandi á ísvegg og hvað hann væri eiginlega búinn að koma sér út í. Þegar upp var komið varð hann svo himinlifandi með það sem hann hafði áorkað.

Það var deginum ljósara að við vorum einstaklega heppnir með veðrið. Það að vakna aftur í björtu og stillu á jöklinum var ekki sjálfgefið. Þrír dagar af kyrrlátu og óaðfinnanlegu veðri gat aðeins þýtt að gangan hafði verið skrifuð í skýin.

Við vorum búnir að plana frekar einfalda ferð niður þar sem við ætluðum að fara inn á venjulegu gönguleiðina ofan af Hátindi. Því leyfðum við okkur að sofa aðeins lengur og tókum okkar tíma til að taka saman tjaldbúðirnar. Við ferðuðumst niður í frábærum aðstæðum. Það var heiðskírt, logn, góður snjór að ganga á og öruggar snjóbrýr. Niðurleiðin tók okkur um sjö klukkustundir enda bakpokarnir nokkuð vel troðnir þrátt fyrir að við hefðum mestmegnis náð að klára vistirnar. Þegar við komum loks niður Hafrafell um kaffileytið beið okkar veisla í Svínafelli hjá fjölskyldu Þorsteins þar sem gestrisnin var í fyrirrúmi. Við ræddum ferðina fram og til baka og vorum sammála því að þetta hefði verið virkilega vel heppnað, góðar ákvarðanir hefðu verið teknar og að við hefðum ferðast með öryggið í huga. Sú tilfinning er gríðarlega mikilvæg eftir svona umfangsmikla skipulagningu. Markmiðinu var náð, við klifum tindinn og Þorsteinn og Benjamin náðu að mynda alla ferðina okkar til að deila með útivistaráhugafólki landsins.