Þar sem jökullinn hopar

MyndbandHaukur Sigurðsson og Halla Mía

LjósmyndirHaukur Sigurðsson

TextiHalla Mía

Staðsetning66°15'17.0"N 22°05'10.8"W

Í 75 ár hefur fjölskyldan fylgst með hreyfingum jökulsins í Reykjarfirði ár hvert og sent niðurstöðurnar til Jöklarannsóknarfélags Íslands; fyrst var það föðurbróðir Þrastar, Guðfinnur, og svo Þröstur. Nú hefur Ragnar tekið við keflinu og er að mæla jökulsporðinn í annað sinn.

Þar sem jökulinn hopar

Fyrri hluti - Reykjarfjörður

„Í Reykjarfirði byrjar maður á því að taka af sér klukkuna og setja hana niður í skúffu. Tíminn í Reykjarfirði er mældur út frá flóði og fjöru, maður fer að sofa þegar það byrjar að dimma og svo vaknar maður þegar maður er búinn að sofa,“ segir Ragnar Þrastarson.

Þennan dag komu Ragnar, pabbi hans Þröstur og Erla, tvíburasystir Þrastar, fljúgandi með lítilli sex manna flugvél frá Ísafirði. Halli flugmaður fylgdi jökulrönd Drangajökuls úr Ísafjarðardjúpi og lenti fimlega á malarflugvellinum skammt austan við byggðina í Reykjarfirði, sem hún kúrir um átta kílómetra frá jökulsporðinum. Þangað liggur enginn vegur. Fólk kemur ýmist með báti, flugi eða gangandi, jafnvel nokkrar dagleiðir með allt á bakinu.

„Maður byrjar á því að líta á jökulinn á morgnanna um leið og maður vaknar, og vita hvort hann hafi breyst yfir nóttina,“ segir Erla. „Hér er svo mikill friður og kyrrð að maður endurnærist á sál og líkama og fer héðan hress og glaður á haustin.“ Í Reykjarfirði er ekkert símasamband og þar, langt frá hringiðu hversdagsins, í borgum og bæjum landsins, á fjölskyldan, börn og barnabörn, athvarf - og þar er tíminn afstæður.

Þannig var lífið hvert sumar fyrir Þröst og Erlu þegar þau voru börn. „Þá komum við oft hér í byrjun maí og vorum þar til fór að dimma á haustin. Maður lék sér bara allan daginn úti og fór kannski í sundlaugina þrisvar á dag. Þetta var bara dásamlegt,“ segir Erla og Þröstur tekur undir. „Ég man að þegar maður var búinn að bleyta sig fimm sinnum yfir daginn þá fékk maður ekki fleiri sokka, þá var sett straff á lækinn,“ segir Þröstur.

Sundlaugin tengir okkur öll, hún er miðpunktur samfélagsins hérna.

Í Reykjarfirði, eins og nafnið ber til kynna, er jarðhiti og víða finnast heit augu og laugar. Þegar pabbi Erlu og Þrastar, Jóhannes Jakobsson, var tólf ára kom maður í Reykjarfjörð sem hafði séð sundtökin í Reykjavík og hann kenndi þau krökkunum. Farið var að stinga úr bökkum og hlaða veggi til að búa til sundlaug en á hverju vori eyðilagðist hún í leysingum. „Og svo fékk pabbi þá hugmynd að hann vildi stofna hérna íþróttaskóla, hann vildi kenna á skíði frammi á jökli, hlaup á sandinum og sund – svo hann vildi byggja hérna sundlaug,“ segir Erla. Steypta sundlaugin var vígð 2. júlí 1938 og það mættu 73 gestir. Í tíu ár komu krakkar úr næstu fjörðum í Reykjarfjörð til að læra að synda.

Sundlaugin er opin árið um kring þótt ekki séu margir mennskir sundgestir á veturna. „Hérna er alltaf fullt af ferðafólki sem við tökum á móti, og förum í laugina og svona. Sundlaugin tengir okkur öll, hún er miðpunktur samfélagsins hérna. “ segir Erla.

Erla, Þröstur og Ragnar verja deginum í að tryggja húsin fyrir norðangarranum sem sækir í sig veðrið á veturna og lemur á litlu byggðinni í Reykjarfirði. Þau loka skorsteininum, byrgja glugga, tæma slöngur og taka upp bryggjuna - til að vera viss um að allt sé á sínum stað þegar þau koma aftur að vori. Haustferðirnar hafa verið fastur punktur í tilveru Þrastar árum saman. Hann gengur frá húsunum í Reykjarfirði, gengur svo átta kílómetra inn að Drangajökli þar sem hann gerir mælingar á jöklinum og arkar svo yfir jökulinn í Kaldalón – eða fer á skíðum – sem hann gerði fyrst árið 1975. „Mig langaði ekki bara til að horfa á hann,“ segir Þröstur, sem er fyrrum ólympíufari í skíðagöngu.

Fyrri og seinni hluti

Horfðu á myndböndin

Þar sem jökullinn hopar

Seinni hluti - Drangajökull

Við erum 60 metra frá punktinum sem ég tók í fyrra. Það er sem sagt hopið.

Allt er tryggt í Reykjarfirði og þau arka af stað í átt að jöklinum á fallegum haustdegi. Grænir tónar gróðursins hafa vikið fyrir gulum. Þröstur og Erla ganga rösklega á þessum slóðum sem þau þekkja svo vel. „Reykjarfjarðargangurinn,“ segir Erla og kímir. Eftir nokkurra kílómetra göngu stoppar Þröstur við klett og bendir á kopartein. „Hingað náði jökulsporðurinn þegar Guðfinnur föðurbróðir hóf sínar mælingar,“ segir hann. Það eru enn um tveir kílómetrar inn að jöklinum.

Ragnar tekur fram GPS-tækið. Hann gengur meðfram jökulsporðinum. „Við erum sextíu metra frá punktinum sem ég tók í fyrra. Það er sem sagt hopið,“ segir Ragnar Þrastarson. Hann er að mæla jökulsporðinn á Drangajökli í Reykjarfirði með GPS-tæki. „Þetta er það mesta sem við pabbi höfum mælt.“

Lengi vel héldu menn að Drangajökull væri eini jökullinn sem væri ekki að hopa. En það er ekki raunin.

„Drangajökull er að hopa. Hann svaraði hins vegar svolítið seinna en frændur sínir sem eru sunnar. Hann naut góðs af því að vera norðar þar sem norðaustan áttin blæs og hann er nær Grænlandsjökli. - En hann er að minnka, rétt eins og aðrir jöklar á Íslandi,“ segir Ragnar. Rannsóknir benda til að Drangajökull gæti horfið ef ekkert er að gert.

Landslagið breytist hratt. Berar klappir og grjót taka við af grónum flötum. Tveir tignarlegir fossar og drynjandi þeirra vekja athygli göngufólks. Þetta er landið sem kom undan jöklinum á þeim fimmtíu árum sem Guðfinnur mældi hreyfingar jökulsporðsins.

Þrjár kynslóðir fjölskyldunnar í Reykjarfirði hafa fylgst með ískyggilegum breytingum jökulsins í 75 ár. Það sem breytist þó seint er umhyggja fjölskyldunnar fyrir landinu sem stendur þeim svo nærri.

Föstudagur fyrir jöklana 2021

NORÐUR tímarit

Hipsumhaps

Platan sem hverfur

Síðastliðinn maí gaf hljómsveitin Hipsumhaps út plötuna Lög síns tíma og 1. janúar nk. mun platan hverfa út af öllum streymisveitum og aldrei snúa til baka.

Lesa