Jólahefðir | Hans og Fríða Björk
„Að fólk gefi sér tíma til að anda smá, og vera saman. Það er eiginlega það eina sem mig langar í á jólunum.“
Í aðdraganda jóla langar okkur að kynnast fólkinu í okkar næsta nágrenni og þeirra jólahefðum. Þau Hans og Fríða, fiðlusmiður og bókmenntafræðingur, eru hjón sem búsett eru í Garðabæ og það var lífstíll þeirra og hvernig þau nálgast tilvistina sem heillaði okkur. Alveg eins og 66°Norður leggja þau áherslu á sköpunargleði, endingu, og gæði. Þau huga vel að umhverfinu og sínu nánasta, sem er gott að hafa í huga í aðdraganda jóla, þegar allt á það til að fara á fullt, og verslun og neysla er í hámarki.
Hans Jóhannsson hefur smíðað fiðlur í fjörutíu ár og hefur aldrei gert neitt annað. „Ég vakna klukkan hálfsex á morgnana því ég er svo spenntur að fara inn á verkstæði. Þetta er algjört „passion.“ Áhuginn byrjaði á verkstæðinu hans afa míns þegar ég var krakki, en hann var húsgagnasmiður og ég hef alltaf haft áhuga á tónlist. Ég fór í nám nítján ára en var löngu byrjaður að fikta við að smíða hljóðfæri þá.“ Hans er með smíðaverkstæði heima hjá sér og smíðar þar fiðlur sem hann selur beint til hljóðfæraleikara hér á Íslandi, sem og erlendis. Hans og kona hans Fríða bjuggu á tímabili í Lúxemborg og var hann þá með verkstæði í kastala frá 7. og 11. öld. Algjört Disney-ævintýri eins og Hans kemst sjálfur að orði.
Fríða Björk Ingvarsdóttir er bókmenntafræðingur. „Ég fór fyrst í Háskóla Íslands, síðan í háskóla í Lúxemborg, og svo löngu seinna í háskóla í Bretlandi. Við bjuggum erlendis í fimmtán ár. Eftir að við fluttum heim þá fór ég fyrst að reka leikhús með vinum mínum sem hét Frú Emilía. Síðan fór ég að kenna bókmenntir í Háskóla Íslands. Svo komu tíu ár þar sem ég var menningarritstjóri hjá Morgunblaðinu. Hitt stóra starfið var að ég var rektor Listaháskóla Íslands frá 2013-2023, það er svona síðasta stóra starfið sem ég var í. En svo hef ég gert allt mögulegt, skrifað kvikmyndahandrit, rekið leikhús, framleitt kvikmynd, skrifað mikið um myndlist, þýtt þó nokkrar skáldsögur. Unnið heilmikið fyrir útvarpið, gert sjónvarpsþætti, gert fullt af útvarpsþáttum, og vann líka fyrir BBC á tímabili. Svo keyri ég mótorhjól þegar ég hef tíma til þess og er núna að reyna að verða þokkalegur trommuleikari í Tónlistarskóla Garðabæjar með börnum sem eru 7-8 ára.“
Hver er uppáhalds jólahefðin ykkar?
Fríða: „Mín uppáhalds jólahefð er að kaupa jólatré sem nær alveg upp í loft. Sama hvað það er hátt til lofts, mér finnst það rosalega skemmtilegt. Og það þarf að vera lifandi tré og það þarf að vera rauðgreni. Gamaldags jólatré með gamaldags skrauti eins og í myndum eftir Ingmar Bergman. Það kemur allavega mjög góð lykt í húsið þegar það er alvöru tré sem við vökvum samviskusamlega á hverjum einasta degi þangað til það fer út.“
Hans: „Uppáhalds jólahefðin mín er þögnin á undan jólamatnum í útvarpinu, því þá er útvarpað þögn til allra landsmanna. Mér finnst það eitthvað svo djúpviturt.“
Hver er þín uppáhalds jólaminning?
Hans: „Ég held að það sé bara með fyrstu jólunum sem maður man eftir. Fyrstu minningarnar eru örugglega 4-5 ára, það held ég að séu sterkustu minningarnar.“
Fríða: „Ég held að mín sterkasta jólaminning sé sú þegar ég var heima í Lúxemborg að bíða eftir Hansa og dóttur okkar sem fóru að kaupa jólatré, og ég var upp á annarri hæð í húsinu og þau keyptu jólatré sem var svo stórt að það náði frá götunni upp á aðra hæð í húsinu, og það þurfti náttúrlega að taka næstum einn og hálfan metra neðan af því til að koma því inn en það var mjög sterk og falleg jólaminning. Hún var fjögurra ára; hún var svo ánægð með tréð, hún hafði fengið að velja stærsta tréð í búðinni og fara með það heim.“
Uppáhalds vara frá 66°Norður?
„Úlpan mín, hún er örugglega meira en tuttugu ára gömul. Hún er bara eins og skriðdreki og er bara ennþá í fínu standi. Ég er reyndar búinn að láta taka hana pínulítið í gegn, en þetta er bara eins og fasteign.“
– Hans Jóhannsson
Fríða: „Ég á eina uppáhalds flík og ég nota hana hérna úti í garðinum, hún er líka 25 ára gömul. Það voru svona jakkapeysur með vösum sem var með áferð eins og þær væru prjónaðar, með hettu og rennilás að framan. Og ég var svo ánægð með þessa hönnun því þetta var fyrsta flíkin sem ég sá í heiminum, sem var hönnuð s.s. á konu og var með vasa fyrir síma, ég hafði bara séð það á karlmannsflíkum, og ég var svo ánægð að einhver hönnuður hafi áttað sig á því að konur eru líka í vinnu og þurfa líka að vera með síma á sér. Þannig mér þótti mjög vænt um að sjá þennan fítus á svona flík.“
Hvað er á óskalistanum fyrir jólin?
Fríða: „Mér finnst ég vera komin á þann aldur að maður þarf ekkert í jólagjöf. Það er ekkert á óskalistanum, nema bara að gleðja börnin sín og barnabörnin og fjölskyldu og að allir hafi það gott. Að fólk gefi sér tíma til að anda smá, og vera saman. Það er eiginlega það eina sem mig langar í á jólunum.“
Hans: „Þetta er okkar upplifun á þessum aldri þegar maður er bara búinn að eignast allt. Þá er fáranlegt að vilja eitthvað í viðbót. Okkur vantar ekki neitt. Við eigum allt sem við þurfum.“
Hvað finnst þér skemmtilegast við jólamánuðinn?
Hans: „Mér finnst skemmtilegast að sjá hvernig kviknar á andlitinu og augnaráði í litlu barni á jólunum. Það er bara einhver galdur, mjög magískt.“
Fríða: „Jólamánuðurinn fyrir mér getur náttúrulega verið allskonar, stundum stressandi, og svo er allt mögulegt í gangi bara í lífinu: lífið heldur áfram þó það komi jól! Þannig fyrir mig er hápunktur jólamánaðarins alltaf aðfangadagurinn allur: vakna snemma í myrkrinu, fara í kirkjugarðinn í labbitúr með mömmu minni og bræðrum mínum og vitja látinna ættingja. Það er hangikjöt hjá mömmu heima í hádeginu. Koma síðan heim og standa allan daginn í eldhúsinu, með Rás 1 á, og elda jólamatinn og fólk að koma og fara, kannski smá púrtvínstár í flösku á eldhúsborðinu. Svo bara þessi stund, þegar allir eru komnir í sitt fínasta púss klukkan sex. Og það er hvítur stífaður dúkur og hvítar stífaðar sérvíettur á borðinu, og silfrið og kristallinn, og það er verið að halda þessa stórkostlegu hátíð í raun og veru bara fyrir sig og sína nánustu, það er ekki verið að sýnast fyrir umheiminum, það eru allir bara einhvernveginn að njóta þess að vera fjölskylda á eins hátíðlegan hátt og hægt er. Mér finnst þetta alveg stórkostlegur dagur.“
Hvað er órjúfanlegur hlutur af jólunum?
Hans: „Fyrir mér er það þegar kirkjuklukkurnar slá klukkan sex, og það er matarlykt og allir í sparifötunum, það er heldur gott móment.“
Fríða: „Smákökubakstur! Það hefur alltaf verið mjög mikið bakað af smákökum á þessu heimili og þær eru bakaðar í upphafi aðventu og eiginlega bara kláraðar fyrir jól, það hefur engin lyst á þeim á jólunum. Það hafa alltaf verið miklar gleðistundir með ömmu, börnin alltaf með, og allir hafa fengið að njóta þess að baka þessar gömlu sortir formæðra minna. Þetta eru allt mjög gamlar uppskriftir sem koma úr Flatey, Ólafsvík, og af Akranesi og við bökum alltaf það sama, með sama hætti, og svo standa boxin bara fyrir fólk til að ganga í þangað til að jólin ganga í garð.“
Kaldi
Ullarhúfa með gervifeldi
Skipholt
Ullarpeysa (Unisex)
Eldey
Dúnkápa
Jólagjöfin er 66°Norður
Jólin eru handan við hornið. Hafðu pakkann hlýjan í ár.